Obowiązki stowarzyszeń i fundacji wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu:
AKTUALIZACJA Z DN. 31.10.2021R.
Nowe obowiązki - zgłoszenie w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych
Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu znacząco rozszerza krąg podmiotów zobowiązanych do ustalenia swojego BENEFICJENTA RZECZYWISTEGO, jak również do DOKONANIA ZGŁOSZENIA go w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych (art. 58 Ustawy).
Obowiązek ten od 31 października 2021 r. dotyczy wszystkich stowarzyszeń podlegających wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, fundacji i spółdzielni. Na zgłoszenie beneficjenta rzeczywistego w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych organizacje mają 7 dni. Stowarzyszenia zarejestrowane wcześniej w KRS mają na to czas do 31 stycznia 2022r.
Beneficjent rzeczywisty w organizacji pozarządowej
W rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu beneficjent rzeczywisty to „każda osoba fizyczna sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem [w tej definicji klientem jest sama organizacja] poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub każdą osobę fizyczną, w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna”.
Jest to osoba fizyczna, która zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz statutem samej organizacji ma decydujący wpływ na jej działalność.
Ustawa wskazuje, jak należy ustalać beneficjenta rzeczywistego, którego dane zgłosimy w Rejestrze. W przypadku najbardziej popularnych form organizacji pozarządowych – fundacji założonych przez osoby fizyczne i stowarzyszeń rejestrowych skupiającym osoby fizyczne – beneficjentem rzeczywistym jest każda osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym tej osoby prawnej, a jeśli nie można ustalić tożsamości takich osób – każdy członek zarządu organizacji. Organem stanowiącym osoby prawnej jest organ, który dysponuje (na podstawie ustawy albo aktu prawa wewnętrznego, np. statutu) uprawnieniami do przyjmowania wiążących rozstrzygnięć odnoszących się do całej osoby prawnej.
Beneficjent rzeczywisty w stowarzyszeniu rejestrowym osób fizycznych
W przypadku stowarzyszenia, organem stanowiącym jest oczywiście walne zebranie członków, które na mocy ustawy – Prawo o stowarzyszeniach jest najwyższą władzą w stowarzyszeniu i to ono podejmuje wiążące rozstrzygnięcia w najważniejszych sprawach dotyczących całego stowarzyszenia. Ponieważ jednak minimalna liczba członków stowarzyszenia wynosi 7, a zatem żaden członek walnego zebrania nie dysponuje więcej niż 25% głosów, jako beneficjentów rzeczywistych należy wskazać wszystkich członków zarządu stowarzyszenia. Podobnie będzie w przypadku spółdzielni socjalnych, które nie mogą mieć mniej niż 5 członków, zatem żaden z nich nie będzie miał więcej niż 25% głosów na walnym zgromadzeniu członków spółdzielni, a więc jako beneficjentów rzeczywistych wskażemy po prostu wszystkich członków zarządu.
Beneficjent rzeczywisty w fundacji założonej przez osoby fizyczne
Ustawa o fundacjach nie narzuca fundacji żadnego obowiązkowego organu poza zarządem. Niektóre fundacje mają tylko jeden organ – zarząd, inne – zarząd i radę fundacji, a niektóre – zarząd, radę fundacji i dodatkowo organ złożony z fundatorów, który również może mieć uprawnienia do przyjmowania wiążących rozstrzygnięć odnoszących się do całej fundacji, na przykład ostateczny głos w sprawie zmiany statutu.
Aby ustalić czy organ wymieniony w statucie jest organem stanowiącym, należy przeanalizować kompetencje, jakie mu statut przyznaje i decyzje, jakie może w sprawie fundacji podejmować. Zdarza się, że w statucie wymieniona jest np. Rada Programowa, ale jeśli nie ma ona żadnych formalnych uprawnień a jedynie „głos doradczy”, nie jest organem stanowiącym fundacji. Będzie nim natomiast Fundator, jeśli statut przyznaje mu prawo decydowania lub współdecydowania o zmianie statutu fundacji, czy powoływania organu zarządzającego lub kontrolnego. Beneficjentami rzeczywistymi będą członkowie tylko tych organów stanowiących fundacji, które liczą mniej niż 4 osoby, bowiem w organie 4 -osobowym i większym żaden z jego członków nie ma więcej niż 25% głosu.
Jeśli wszystkie organy stanowiące fundacji są co najmniej 4-osobowe, jako beneficjentów rzeczywistych wskazujemy wszystkich członków zarządu fundacji, niezależnie od tego ile liczy osób.
Termin i zakres podawanych danych oraz kary za niedopełnienie obowiązku
Ustawa przewiduje bardzo krótki termin na zgłoszenie beneficjentów rzeczywistych do Rejestru – 7 dni od rejestracji organizacji w KRS, a także 7 dni od rejestracji każdej zmiany danych podlegających wpisowi. Zakres podawanych w Rejestrze danych na temat beneficjentów rzeczywistych organizacji jest zbliżonych do tych, jakie są już ujawnione w KRS (imię i nazwisko, PESEL, przysługujące w danym podmiocie uprawnienia), ale dodatkowo trzeba będzie podać wszystkie posiadane obywatelstwa i państwo zamieszkania beneficjenta rzeczywistego. Dane i potwierdzające je dokumenty będziemy musieli pozyskać bezpośrednio od niego.
Aby uniknąć nieporozumień, warto uzyskać te dane w formie podpisanego oświadczenia przed ostatecznym powołaniem danej osoby na stanowisko, na które kandyduje. Oświadczenie to powinno zawierać także informację o konieczności niezwłocznego informowania organizacji o każdorazowej zmianie tych danych oraz o karach grożących za niedopełnienie tego obowiązku.
Ponieważ Rejestr jest jawny i nie ma do niego zastosowania RODO, a wszystkie dane dotyczące beneficjentów rzeczywistych będą w nim dostępne jeszcze przez 10 lat po wykreśleniu organizacji z KRS.
Kary przewidziane za niezgłoszenie w 7- dniowym terminie beneficjentów do Rejestru, a także za podanie nieprawidłowych danych mogą być dla NGO gigantyczne.
!!! Ustawa przewiduje nawet 1 milion złotych kary dla organizacji, i nawet do 50 tys. zł kary dla beneficjenta rzeczywistego, który nie dostarczył organizacji wymaganych informacji lub podał nieprawdziwe.
Podsumowując: obowiązki nałożone nowelizacją ustawy na organizacje pozarządowe nie są trudne do spełnienia, nie wymagają szczególnej wiedzy, a wprowadzanie nowych procedur nie wiąże się z żadnymi kosztami. Są to bowiem tylko dodatkowe obowiązki informacyjne, o których będziemy musieli pamiętać za każdym razem, gdy zmieni się skład organów organizacji lub dane osobowe poszczególnych osób wchodzących w ich skład (np. zmiana nazwiska czy państwa zamieszkania).
Podstawa prawna
Utworzenie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych stanowi realizację przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (tzw. IV dyrektywa AML). Przepisy Unii Europejskiej zobowiązują państwa członkowskie do przechowywania informacji na temat beneficjentów rzeczywistych w centralnym rejestrze oraz do udostępniania tych informacji właściwym organom i jednostkom analityki finansowej, a także podmiotom zobowiązanym (w ramach stosowania środków należytej staranności wobec klienta).
W Polsce podstawą funkcjonowania CRBR jest ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1132 ze zm.), która implementuje przepisy IV i V dyrektywy AML.
W kwietniu 2021 r. parlament znowelizował Ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Największą zmianą z punktu widzenia organizacji pozarządowych jest ujęcie ich w katalogi podmiotów zobowiązanych do zgłaszania swoich beneficjentów rzeczywistych. Przepis ten obowiązuje od 31 października 2021 r.
W Polsce Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych jest jawny i ma charakter publiczny.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych:
https://crbr.podatki.gov.pl/adcrbr/#/
(źródła: Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, https://publicystyka.ngo.pl/przeciwdzialanie-praniu-pieniedzy-nowe-obowiazki-ngo-od-pazdziernika, https://grantthornton.pl/publikacja/fundacje-spoldzielnie-i-stowarzyszenia-z-obowiazkiem-zgloszenia-beneficjenta-rzeczywistego-od-31-pazdziernika-2021-r/, https://www.gov.pl/web/finanse/centralny-rejestr-beneficjentow-rzeczywistych)
......................................................................................................................................................................................
Szanowni Państwo,
Ustawa z dnia 01 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2021 r. poz. 1132 z póź. zm.) nakłada na tzw. instytucje obowiązane, obowiązek podejmowania określonych działań celem przeciwdziałania wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu.
Kontrolę wykonywania obowiązków w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu przez instytucje obowiązane sprawuje Generalny Inspektor. W celu zwiększenia efektywności krajowego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, zgodnie z art. 130 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy w ramach sprawowanego nadzoru lub kontroli kontrolę sprawują także:
Zgodnie z ustawą (art. 2 ust. 1 pkt 21 i 22) instytucjami obowiązanymi są:
Jednocześnie przypominamy, że wszystkie instytucje obowiązane wyznaczają kadrę wyższego szczebla odpowiedzialną za wykonywanie obowiązków określonych w ustawie, a w przypadku instytucji obowiązanej, w której działa zarząd lub inny organ zarządzający, wyznacza się spośród członków tego organu osobę odpowiedzialną za wdrażanie obowiązków określonych w ustawie. Wyznaczona osoba jest odpowiedzialna za przekazywanie w imieniu instytucji obowiązanej zawiadomień, o których mowa w art. 74 ust. 1, art. 86 ust. 1, art. 89 ust. 1 i art. 90.
Jeżeli zatem Państwa Stowarzyszenie/Fundacja jest instytucją obowiązaną w rozumieniu ustawy, należy niezwłocznie opracować wewnętrzne procedury, zgodne z wymogami określonymi w ustawie.
Wydział Promocji Powiatu i Współpracy z NGO Starostwa Powiatowego w Zawierciu, pełniąc w imieniu Starosty Zawierciańskiego, funkcję nadzoru nad stowarzyszeniami i fundacjami zwraca się do Państwa z prośbą o złożenie pisemnego oświadczenia podpisanego przez osoby umocowane do działania w sprawach majątkowych, zgodnie z zapisami statutu (dotyczy Stowarzyszeń/Fundacji, które takiej informacji jeszcze nie złożyły).
Oświadczenie (wg załączonego wzoru) na temat tego, czy Państwa Stowarzyszenie/Fundacja jest lub nie jest instytucją obowiązaną, prosimy dostarczyć drogą pocztową na adres:
STAROSTWO POWIATOWE
Wydział Promocji Powiatu i Współpracy z NGO
ul. H. Sienkiewicza 34
42-400 Zawiercie
lub złożyć osobiście w Kancelarii Starostwa Powiatowego w Zawierciu.
Ponadto przypominamy, że zobowiązani są Państwo do bieżącego informowania w ciągu roku o przypadku wystąpienia w Państwa organizacji płatności w gotówce o wartości równiej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, również w drodze więcej niż jednej operacji.
W przypadku pytań proszę kontaktować się z Wydziałem Promocji Powiatu i Współpracy z NGO: tel. 32 45 07 160, wpromocji@zawiercie.powiat.pl.