Ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne

Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna Rzędkowice - Morsko

•  Długość ścieżki - 6 km
•  Czas przejścia - około 3 godziny
•  Liczba przystanków - 9
•  Położenie - Gmina Włodowice

Ścieżka wytyczona została na obszarze o dużej wartości przyrodniczej z zespołem skałek, grup i ścian skalnych, rumowisk i bloków ukrytych we wspaniałych drzewostanach leśnych. Teren obejmuje trzy pasma wzgórz, są to Skałki Rzędkowickie, Podlesickie i Morskie. W Morsku znajdują się ruiny zamku z XV w.
Zagadnienia

•  Mury kserotermiczne
•  Roślinność naskalna
•  Buczyny
•  Skały wapienne
•  Fauna borów sosnowych
•  Agrocenoza
•  Sukcesja wtórna
•  Bór sosnowy
•  Historia zamku w Morsku

Ścieżka dydaktyczna ,,Dolina Wodąca"

•  Długość ścieżki - 4 km
•  Czas przejścia - około 4 godziny
•  Liczba przystanków - 9
•  Położenie - Gmina Pilica

Ścieżka wytyczona jest w sąsiedztwie Ośrodka Edukacyjno - Naukowego w Smoleniu. Znajduje się we wschodniej części Pasma Smoleńsko - Niegowonickiego, w bezpośrednim sąsiedztwie szeregu niezwykle atrakcyjnych i przyrodniczo cennych obiektów: m. in. rezerwatu przyrody ,,Smoleń" z ruinami średniowiecznego zamku, w pobliżu licznych ostańców jurajskich.
Zagadnienia

•  Rośliny charakterystyczne dla runa leśnego buczyny
•  Drzewa iglaste występujące w Polsce
•  Budowa pnia oraz rola jaką odgrywa rozkład liści i spróchniałych części drzewa na skład gleby
•  Flora i fauna środowiska wodnego
•  Pradzieje osadnictwa ludzkiego
•  Zapoznanie z dziejami osadnictwa terenu Doliny Wodącej na przykładzie

Ścieżka dydaktyczna Szlak "Warowni Ogrodzienieckich”

•  Długość ścieżki - 6 km
  Podzamcze Plac Jurajski - ul.Zuzanka - Góra Birów - wzgórze Suchy Połeć - Zamek Ogrodzieniecki w Podzamczu - Plac Jurajski

Zagadnienia:

•  rozpoznawanie gatunków roślin;
•  rozpoznawanie gatunków zwierząt;
•  budowa i funkcjonowanie ekosystemu: lasu, łąki i pastwiska, murawy kserotermicznej
•  budowa geologiczna

Punktem wyjściowym szlaku jest Plac Jurajski w Podzamczu, przy którym znajdują się tablice informacyjne zawierające dane dotyczące tras turystycznych wokół Podzamcza oraz innych elementów eksponowanych w terenie ze względu na swe walory krajoznawcze, przyrodnicze i historyczne.

Trasa wiedzie ulicą Zuzanka, gdzie znajduje się punkt widokowy z szeroką panoramą na Zamek Ogrodzieniecki i Górę Birów oraz punkt przyrodniczy i geologiczny. W miejscu tym zamontowano tablice informacyjne, jest tu także punkt przyrodniczy - informujący o roślinności ruderalnej i punkt geologiczny - informujący o budowie geologicznej obszaru.

Kolejnym punktem trasy jest Góra Birów z jej głównymi atrakcjami czyli jaskiniami i reliktami Grodu (rekonstrukcja Grodu).

Na południowy-wschód od Góry znajduje się skupisko kilku nasypów ziemnych tworzących wczesnośredniowieczne cmentarzysko. Historię tego miejsca przedstawia tablica informacyjna. Uzupełnieniem informacji jest tablica opisująca atrakcje przyrodnicze lasu. W pobliżu znajduje się również studnia - źródełko. W tym miejscu umieszczona jest tablica prezentująca przeszłość geologiczną obszaru.

Kolejnym punktem trasy jest ostaniec o nazwie Suchy Połeć. Znajdują się tutaj pojedyncze schrony i bunkry bojowe niemieckiej linii umocnień z 1945r. U podnóża skały umieszczona została tablica opisująca jedno z najcenniejszych zbiorowisk roślinnych na Jurze - murawy kserotermiczne, a na samym szczycie Suchego Połcia platforma widokowa z tablicą prezentująca historię umocnień z okresu II wojny światowej.

Dalej szlak kieruje się już bezpośrednio ku zamkowi, przekraczając drogę Ogrodzieniec - Pilica i prowadzi dalej pomiędzy zabudowaniami, gdzie zlokalizowana jest tablica z opisem roślin zbiorowisk synantropijnych. Dalsza wędrówka szlakiem prowadzi do "Skalnego Miasta" w Podzamczu, czyli skupiska skałek o niepowtarzalnych kształtach. Jest to miejsce wyznaczone do uprawiania wspinaczki skałkowej oraz wypoczynku. Z tego punktu rozpościera się panorama na pasmo Smoleńsko-Niegowonickie z wieżą zamku w Smoleniu.

Trasa zwiedzania prowadzi dalej wokół murów zamku oraz kolejnych kompleksów skałkowych doprowadzając ostatecznie przed bramę wejściową Zamku, gdzie znajduje się tablica dotycząca historii tej budowli. Po wejściu na zamek zwiedzanie odbywa się zgodnie z wytyczoną przez gospodarzy zamku trasą . Na wieży zamkowej zlokalizowany jest punkt widokowy, gdzie w koronach murów wieży znajdują się tablice z opisami oglądanych fragmentów krajobrazu.

Opuszczając zamek warto skierować się w stronę Placu Jurajskiego, w pobliżu którego znajduje się XIX wieczna kapliczka z detalami architektonicznymi pochodzącymi z wystroju budowli zamkowych.

Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna z Markowizny do kamieniołomu w Ogrodzieńcu

•  Długość - 20,5 km
•  Miejscowości: Wydra Zielona- Markowizna - Ogrodzieniec - Podzamcze
•  Trasa: Mostek na Czarnej Przemszy-Józefów-Stara Prochownia-Krępa-Bełkotek-Lachowizna-Plac Jurajski- Góra Birów- Kamieniołom

Zagadnienia:

•  rozpoznawanie gatunków roślin;
•  rozpoznawanie gatunków zwierząt;
•  budowa i funkcjonowanie ekosystemu: lasu, murawy kserotermicznej, stawu
•  inne: mokradła

Ścieżka przyrodniczo-leśna w Leśnictwie Dębowiec (Szczekociny)

•  Długość - 5 km

Zagadnienia:

•  rozpoznawanie gatunków roślin; rozpoznawanie gatunków zwierząt;
•  budowa i funkcjonowanie ekosystemu: lasu; piętrowy układ roślinności;
•  wpływ człowieka na krajobraz i przyrodę

Można tu podziwiać liczne pomniki przyrody takie jak: daglezje zieloną, modrzew europejski, dęby szypułkowe. W lasach można spotkać również rośliny objęte ochroną ścisłą m.in.: warzucha polska, języczka syberyjska, zimowit jesienny, storczyki: szerokolistny i Fuchsa, wawrzynek wilczełyko, bagno zwyczajne, przylaszczka pospolita, goździk, kosaciec syberyjski, lilia złotogłów, pełnik europejski i wiele innych. Szczególnie cenna jest języczka syberyjska. To jedna z najrzadszych roślin we florze Polski. W Polsce znane są tylko dwa stanowiska z czego jedno położone jest w Suchym Młynie k. Przyłęka Szlacheckiego niedaleko Szczekocin.

Stałymi mieszkańcami wód na tym terenie są bóbr i wydra. Duże zróżnicowanie siedlisk wpływa na bogactwo ornitofauny. Na terenie gminy zaobserwowano ponad 120 gatunków ptaków w tym bardzo rzadkie np.: kszyk, cietrzew czy brodziec samotny

Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna Rzędkowice - Morsko

•  Długość ścieżki - 6 km
•  Czas przejścia - około 3 godziny
•  Liczba przystanków - 9
•  Położenie - Gmina Włodowice

Ścieżka wytyczona została na obszarze o dużej wartości przyrodniczej z zespołem skałek, grup i ścian skalnych, rumowisk i bloków ukrytych we wspaniałych drzewostanach leśnych. Teren obejmuje trzy pasma wzgórz, są to Skałki Rzędkowickie, Podlesickie i Morskie. W Morsku znajdują się ruiny zamku z XV w.
Zagadnienia

•  Mury kserotermiczne
•  Roślinność naskalna
•  Buczyny
•  Skały wapienne
•  Fauna borów sosnowych
•  Agrocenoza
•  Sukcesja wtórna
•  Bór sosnowy
•  Historia zamku w Morsku

Ścieżka dydaktyczna ,,Dolina Wodąca"

•  Długość ścieżki - 4 km
•  Czas przejścia - około 4 godziny
•  Liczba przystanków - 9
•  Położenie - Gmina Pilica

Ścieżka wytyczona jest w sąsiedztwie Ośrodka Edukacyjno - Naukowego w Smoleniu. Znajduje się we wschodniej części Pasma Smoleńsko - Niegowonickiego, w bezpośrednim sąsiedztwie szeregu niezwykle atrakcyjnych i przyrodniczo cennych obiektów: m. in. rezerwatu przyrody ,,Smoleń" z ruinami średniowiecznego zamku, w pobliżu licznych ostańców jurajskich.
Zagadnienia

•  Rośliny charakterystyczne dla runa leśnego buczyny
•  Drzewa iglaste występujące w Polsce
•  Budowa pnia oraz rola jaką odgrywa rozkład liści i spróchniałych części drzewa na skład gleby
•  Flora i fauna środowiska wodnego
•  Pradzieje osadnictwa ludzkiego
•  Zapoznanie z dziejami osadnictwa terenu Doliny Wodącej na przykładzie

Ścieżka dydaktyczna Szlak "Warowni Ogrodzienieckich”
 

•  Długość ścieżki - 6 km
  Podzamcze Plac Jurajski - ul.Zuzanka - Góra Birów - wzgórze Suchy Połeć - Zamek Ogrodzieniecki w Podzamczu - Plac Jurajski

Zagadnienia:

•  rozpoznawanie gatunków roślin;
•  rozpoznawanie gatunków zwierząt;
•  budowa i funkcjonowanie ekosystemu: lasu, łąki i pastwiska, murawy kserotermicznej
•  budowa geologiczna

Punktem wyjściowym szlaku jest Plac Jurajski w Podzamczu, przy którym znajdują się tablice informacyjne zawierające dane dotyczące tras turystycznych wokół Podzamcza oraz innych elementów eksponowanych w terenie ze względu na swe walory krajoznawcze, przyrodnicze i historyczne.

Trasa wiedzie ulicą Zuzanka, gdzie znajduje się punkt widokowy z szeroką panoramą na Zamek Ogrodzieniecki i Górę Birów oraz punkt przyrodniczy i geologiczny. W miejscu tym zamontowano tablice informacyjne, jest tu także punkt przyrodniczy - informujący o roślinności ruderalnej i punkt geologiczny - informujący o budowie geologicznej obszaru.

Kolejnym punktem trasy jest Góra Birów z jej głównymi atrakcjami czyli jaskiniami i reliktami Grodu (rekonstrukcja Grodu).

Na południowy-wschód od Góry znajduje się skupisko kilku nasypów ziemnych tworzących wczesnośredniowieczne cmentarzysko. Historię tego miejsca przedstawia tablica informacyjna. Uzupełnieniem informacji jest tablica opisująca atrakcje przyrodnicze lasu. W pobliżu znajduje się również studnia - źródełko. W tym miejscu umieszczona jest tablica prezentująca przeszłość geologiczną obszaru.

Kolejnym punktem trasy jest ostaniec o nazwie Suchy Połeć. Znajdują się tutaj pojedyncze schrony i bunkry bojowe niemieckiej linii umocnień z 1945r. U podnóża skały umieszczona została tablica opisująca jedno z najcenniejszych zbiorowisk roślinnych na Jurze - murawy kserotermiczne, a na samym szczycie Suchego Połcia platforma widokowa z tablicą prezentująca historię umocnień z okresu II wojny światowej.

Dalej szlak kieruje się już bezpośrednio ku zamkowi, przekraczając drogę Ogrodzieniec - Pilica i prowadzi dalej pomiędzy zabudowaniami, gdzie zlokalizowana jest tablica z opisem roślin zbiorowisk synantropijnych. Dalsza wędrówka szlakiem prowadzi do "Skalnego Miasta" w Podzamczu, czyli skupiska skałek o niepowtarzalnych kształtach. Jest to miejsce wyznaczone do uprawiania wspinaczki skałkowej oraz wypoczynku. Z tego punktu rozpościera się panorama na pasmo Smoleńsko-Niegowonickie z wieżą zamku w Smoleniu.

Trasa zwiedzania prowadzi dalej wokół murów zamku oraz kolejnych kompleksów skałkowych doprowadzając ostatecznie przed bramę wejściową Zamku, gdzie znajduje się tablica dotycząca historii tej budowli. Po wejściu na zamek zwiedzanie odbywa się zgodnie z wytyczoną przez gospodarzy zamku trasą . Na wieży zamkowej zlokalizowany jest punkt widokowy, gdzie w koronach murów wieży znajdują się tablice z opisami oglądanych fragmentów krajobrazu.

Opuszczając zamek warto skierować się w stronę Placu Jurajskiego, w pobliżu którego znajduje się XIX wieczna kapliczka z detalami architektonicznymi pochodzącymi z wystroju budowli zamkowych.

Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna z Markowizny do kamieniołomu w Ogrodzieńcu

•  Długość - 20,5 km
•  Miejscowości: Wydra Zielona- Markowizna - Ogrodzieniec - Podzamcze
•  Trasa: Mostek na Czarnej Przemszy-Józefów-Stara Prochownia-Krępa-Bełkotek-Lachowizna-Plac Jurajski- Góra Birów- Kamieniołom

Zagadnienia:

•  rozpoznawanie gatunków roślin;
•  rozpoznawanie gatunków zwierząt;
•  budowa i funkcjonowanie ekosystemu: lasu, murawy kserotermicznej, stawu
•  inne: mokradła

Ścieżka przyrodniczo-leśna w Leśnictwie Dębowiec (Szczekociny)

•  Długość - 5 km

Zagadnienia:

•  rozpoznawanie gatunków roślin; rozpoznawanie gatunków zwierząt;
•  budowa i funkcjonowanie ekosystemu: lasu; piętrowy układ roślinności;
•  wpływ człowieka na krajobraz i przyrodę

Można tu podziwiać liczne pomniki przyrody takie jak: daglezje zieloną, modrzew europejski, dęby szypułkowe. W lasach można spotkać również rośliny objęte ochroną ścisłą m.in.: warzucha polska, języczka syberyjska, zimowit jesienny, storczyki: szerokolistny i Fuchsa, wawrzynek wilczełyko, bagno zwyczajne, przylaszczka pospolita, goździk, kosaciec syberyjski, lilia złotogłów, pełnik europejski i wiele innych. Szczególnie cenna jest języczka syberyjska. To jedna z najrzadszych roślin we florze Polski. W Polsce znane są tylko dwa stanowiska z czego jedno położone jest w Suchym Młynie k. Przyłęka Szlacheckiego niedaleko Szczekocin.

Stałymi mieszkańcami wód na tym terenie są bóbr i wydra. Duże zróżnicowanie siedlisk wpływa na bogactwo ornitofauny. Na terenie gminy zaobserwowano ponad 120 gatunków ptaków w tym bardzo rzadkie np.: kszyk, cietrzew czy brodziec samotny